Wszyscy wiedzą, że bursztyn w słonej wodzie pływa, i pali się, wydzielając przyjemny kadzidlany zapach. Ale czy taka wiedza wystarczy dzisiaj do identyfikacji bursztynu?
Niestety nie. Bursztyn jest na tyle cennym i pożądanym kamieniem, że często bywa podrabiany. I na nasze nieszczęście, na tyle dobrze, że czasem nawet fachowcy mają problemy z odróżnieniem oryginału od podróbki. Jest to trudne, ale nie niemożliwe – na szczęście!
Autentyczność bursztynu możemy sprawdzić, stosując tzw. metodę solankową: bursztyn unosi się na powierzchni słonej wody, podczas gdy inne żywice oraz syntetyki zazwyczaj opadają na dno. Po potarciu o naturalny materiał bursztyn nie tylko przyciąga drobinki papieru czy kurzu, ale też wydziela przyjemny żywiczny zapach. Poczujemy go także wtedy, gdy przytkniemy doń koniuszek rozżarzonej igły (Kopal, czyli młode żywice, również wydzielają silny, aromatyczny zapach, a na igle „ciągną się” charakterystyczne niteczki). Można też w mniej widocznym miejscu delikatnie zarysować powierzchnię bursztynu: powstaną na niej drobne okruszki (w przypadku żywic syntetycznych będą to spiralnie zwijające się wiórki). Bursztyn słabo reaguje na eter i różnego rodzaju rozpuszczalniki – w kontakcie z np. lakierem do paznokci zareaguje dopiero po dłuższym czasie, podczas gdy imitacje z kopalu dość szybko staną się matowe i lepkie na powierzchni. Jeszcze bardziej inwazyjną metodą jest podpalenie bursztynu – będzie się palił jasnym płomieniem, wydzielając charakterystyczny zapach.
Powyższe „domowe” metody trudno jednak zastosować w handlu – w tej dziedzinie tryb postępowania jest nieco inny. Najlepiej udać się do Rzeczoznawcy bursztynu (rekomendują ich organizacje branżowe: Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników oraz Stowarzyszenie Rzeczoznawców Jubilerskich), który pod lupą czy mikroskopem porówna cechy charakterystyczne dla bursztynu i dokona ich krytycznej oceny. Najlepszym jednak urządzeniem do stwierdzenia autentyczności bursztynu jest spektrometr – w Polsce tego typu badania prowadzi się usługowo na Politechnice Gdańskiej, Politechnice Warszawskiej oraz w Muzeum Bursztynu w Krakowie (badanie kosztuje 30 zł i polega na pobraniu widma i sprawdzeniu, czy widoczne są punkty charakterystyczne dla bursztynu naturalnego, tzw. ramię bałtyckie). Nową, obiecującą metodą badania jego autentyczności jest mapowanie (polega na pobraniu wielu widm z różnych miejsc), jednak na razie jest ona w fazie wstępnej.
Jak kupować, by nie żałować?
Decydując się na zakup wyrobów z bursztynem, włączajmy zdrowy rozsądek i unikajmy tzw. okazji. Za kilogram dobrej jakości surowca trzeba obecnie zapłacić średnio ok. 7 000 zł, więc nie oczekujmy, że biżuteria wykonana z bursztynu i metalu szlachetnego (srebro, złoto, stal) będzie tania. Warto też przygotować się do zakupów i zainteresować tematem wcześniej (podobnie jak przygotowujemy się do zakupu nowej pralki czy aparatu fotograficznego, szukając najlepszych parametrów). Doczytajmy wcześniej, czym jest bursztyn naturalny, jakie są jego najczęstsze modyfikacje i imitacje, by sprzedawca w sklepie stał się dla nas co najmniej równorzędnym partnerem do rozmowy (jeśli tak nie jest, poszukajmy innego salonu sprzedaży). Nastawmy uszu, kiedy usłyszymy sformułowanie bursztyn prawdziwy – nie oznacza ono bynajmniej naturalnego, tylko modyfikowany. Nie ufajmy takim certyfikatom, które każdy sklep sam sobie może wydrukować, tylko szukajmy ważnych certyfikatów wydawanych przez organizacje branżowe dla danego punktu sprzedaży. Dla pewności zawsze możemy zainwestować w badanie na spektrometrze lub szukać takiego punktu sprzedaży, który do zakupu dołącza niezależne świadectwo badania.
Życzymy udanych zakupów :-)
Artykuł powstał w ramach naszej AKCJI: BURSZTYNOWA EDUKACJA. Skupimy się w niej na odpowiedziach na pytania najczęściej zadawane przez kupujących w sklepach i galeriach z bursztynem w Krakowie i Gdańsku. Zapraszamy do nadsyłania własnych wątpliwości – postaramy się je rozwiać.
Więcej informacji na ten temat:
Właściwości bursztynu bałtyckiego
Naturalny, prasowany, wygrzewany…
Co wiemy o imitacjach bursztynu?
Imitacje bursztynu - tworzenie i rozpoznawanie