Przemysł kosmetyczny w czasie powrotu do surowców pochodzenia naturalnego chętnie wykorzystuje wiele produktów kosmetycznych zawierających składniki bursztynowe.
Bursztyn bałtycki wykorzystywany jest przede wszystkim w jubilerstwie, a także w produkcji lakierów, farb, klejów, tworzyw sztucznych i leków. Bursztyn jako składnik różnorodnych medykamentów po dziś cieszy się dużą popularnością w medycynie chińskiej. Świadczy o tym ogromna liczba patentów chińskich opisujących najróżniejsze mieszanki, tabletki, kapsułki czy nalewki zawierające bursztyn. Przykładowo stosowany jest jako środek pomagający w przewlekłych schorzeniach dermatologicznych, schorzeniach nerek, wzmacniający serce i śledzionę oraz poprawiający ogólne funkcjonowanie ludzkiego ciała; stosowany w leczeniu patologicznych zmianach siatkówki, w przewlekłych i ostrych zapaleniach prostaty, w leczeniu żółtaczki typu B i innych schorzeń wątroby oraz cukrzycy.
Zastosowanie farmakologiczne bursztynu i jego pochodnych jest także tematem wielu europejskich doniesień literaturowych. Według patentu brytyjskiego z 1927 r. do leczenia reumatyzmu stosuje się mieszankę oleju i kwasu bursztynowego. W patencie niemieckim opisano stosowanie bursztynu bałtyckiego w postaci maści o działaniu rozgrzewającym przy bólach mięśni, stawów oraz w przewlekłych schorzeniach reumatycznych. Masaże lecznicze z użyciem bursztynu stosowane są w leczeniu astmy, depresji i stanów zapalnych. Zastosowanie bursztynu w przemyśle farmaceutycznym ogranicza się jednak głównie do medycyny niekonwencjonalnej, pomocniczej przy leczeniu lekami konwencjonalnymi.
W ostatnich latach bursztyn bałtycki zdobywa także rynek kosmetyków, gdzie jako surowce kosmetyczne stosuje się ekstrakt bursztynowy, produkty suchej destylacji bursztynu, olej (po destylacji z parą wodną) i kwas bursztynowy oraz zmielony bursztyn. Przemysł kosmetyczny w czasie powrotu do surowców pochodzenia naturalnego chętnie wykorzystuje wiele produktów kosmetycznych zawierających składniki bursztynowe. Szczególne właściwości kosmetyczne przypisuje się zawartemu w ekstraktach kwasowi bursztynowemu. Ekstrakty bursztynu bałtyckiego w etanolu powszechnie stosowane są do produkcji kremów i balsamów, a zmielony bursztyn stosuje się do produkcji peelingów lub kremów (…)
W polskim patencie opisano receptury 6 produktów kosmetycznych, w tym m.in. krem lanolinowo-bursztynowy, terapeutyczny i regenerujący. Preparaty oparte na tych recepturach mają właściwości naturalnego protektora UV-B wraz z cechami pielęgnacyjnymi skóry. Frakcja bursztynu rozpuszczona w etanolu może być używana w produkcji szamponów, płukanek do włosów, perfum w postaci zdyspergowanej w oleju, surfaktancie lub silikonie. Ekstrakt olejowy stosowany jest przy produkcji kremów i lotionów. Zaproponowane receptury wykazują działanie terapeutyczne antystresowe, które jest wywołane przez wzmocnienie funkcji ochronnych skóry. Powodują wygładzanie skóry, nadają zdrowy, świeży, rozświetlony wygląd, poprawiają kondycję włosów i skóry głowy. Kosmetyki zawierające bursztyn bałtycki przyspieszają odnowę komórek skóry lub promują wytwarzanie kwasu hialuronowego.
W wielu informacjach popularno-naukowych oraz deklaracjach marketingowych opisywane są różnorodne działania bursztynu stosowanego w różnych postaciach. Działanie antyoksydacyjne oleju bursztynowego powoduje, że nadaje się on do kosmetyków przeciw starzeniu się skóry a właściwości antyseptyczne zawartych w nim terpenów czynią go przydatnym do produkcji toników. Dzięki przypisywanemu mu działaniu brązującemu i poprawiającemu koloryt cery, bursztyn bałtycki stosuje się chętnie w emulsjach kosmetycznych. Występuje on również w kosmetykach energetyzujących do cer zmęczonych, zawarte w ekstraktach terpeny w niskich stężeniach w kosmetyku lekko pobudzają krążenie w naczyniach włosowatych. Kwas bursztynowy przeciwdziała starzeniu się skóry i wspomaga regenerację komórek, działa również przeciwzapalnie. Ekstrakt bursztynowy w etanolu ma działanie łagodzące, zmiękczające skórę i jej szorstkość.
Doniesienia o charakterze popularno-naukowym nie zostały jednak potwierdzone w badaniach medycznych, reprezentują więc, co najmniej częściowo, podejście marketingowe, a nie naukowe. Mimo tak wielu pozytywnych informacji na temat bursztynu bałtyckiego, pojawiają się w literaturze wzmianki o jego negatywnym wpływie wywołanym kwasami żywicznymi oraz terpenami. Wykonane testy płatkowe z użyciem eterowego ekstraktu bursztynu w wazelinie dowiodły, że osoby uczulone na kalafonię (jeden z produktów destylacji bursztynu bałtyckiego) są również uczulone na związki zawarte ekstrakcie.
Lecznicze i pielęgnacyjne właściwości bursztynu bałtyckiego są znane od starożytności. Szerokie spektrum działania związków obecnych w ekstraktach umożliwia wykorzystanie bursztynu w kosmetykach. Mimo licznych informacji pojawiających się w literaturze popularno-naukowej i patentowej brak jest jednak doniesień na temat dokładnego składu chemicznego surowców pochodzenia bursztynowego stosowanych w kosmetykach oraz obiektywnych dowodów w postaci badań medycznych potwierdzających skuteczność i mechanizm działania związków zawartych w bursztynie. Być może badania związków zawartych w oleju lub ekstraktach bursztynu bałtyckiego, możliwości ich przenikania oraz wpływania na stan bariery naskórkowej pozwoliłyby na lepsze i szersze zastosowanie bursztynu w kosmetykach.
Opracowanie preparatów na bazie naturalnego bursztynu może przynieść jeszcze jedną korzyść. Wyeliminuje wprowadzanie prasowanego bursztynu z odpadów po obróbce jubilerskiej na rynek złotniczy. A to ma fundamentalne znaczenie zarówno dla całej branży bursztynniczej, jak i dla Gdańska jako Światowej Stolicy Bursztynu.
Opublikowany fragment pochodzi z artykułu „Charakterystyka i zastosowanie bursztynu bałtyckiego w przemyśle farmaceutycznym i kosmetycznym” opublikowanego w magazynie Przemysł chemiczny 91/1 (2012).