Muzeum Bursztynu w Kaliningradzie jest jedynym muzeum w Rosji poświęconym wyłącznie jednemu minerałowi. Dzięki bliskości największego na świecie złoża, zwanego palmnikeńskim, udało się stworzyć urozmaiconą kolekcję przyrodniczo-naukową tego kamienia, w tym także z inkluzjami zwierzęcymi i roślinnymi. Gromadzimy również ozdoby i przedmioty użytkowe pochodzące od czasów neolitu po dzień dzisiejszy.

Muzeum mieści się w centrum Kaliningradu w fortyfikacji nazwanej na cześć feldmarszałka pruskiego Friedricha Dohna. Bastion Dohna, zbudowany w latach 1852-1853 w stylu neogotyckim, to okrągły piętrowy budynek o średnicy 34 metrów i wysokości 12 metrów z piwnicami i otwartym dziedzińcem wewnętrznym. Składa się z 42 kazamatów, usytuowanych w dwóch pierścieniowych kondygnacjach z amfiladowym układem sal. Taki układ jest idealnym rozwiązaniem dla rozmieszczenia ekspozycji. Muzeum zostało otwarte 29 grudnia 1979 roku. Aranżacją zajęli się leningradzcy artyści i architekci pod kierownictwem Gienricha Chazackiego. Od czasu otwarcia placówkę zwiedziło ponad pięć milionów osób. W 28 salach na powierzchni ponad 1200 metrów zwiedzający mogą zapoznać się z eksponatami w pięciu działach tematycznych:
  • Pochodzenie i właściwości bursztynu
  • Bursztyn w starożytności i średniowieczu
  • Bursztyn w sztuce XVII-XVIII wieku
  • Kaliningradzki Kombinat Bursztynowy
  • Bursztyn w dziełach współczesnych artystów
Na początku 2007 roku kolekcja muzeum składała się z ponad 6800 eksponatów. Za szczególnie cenne uznaje się unikatowe naturalne formy - około 30 dużych brył bursztynu o masie jednostkowej ponad 500 gramów, a wśród nich największą w Rosji o wadze 4.280 g.

Kolekcja naturalnych form bursztynu składa się ponadto z kropli, sopli oraz kilkuset utworów naciekowych, podkorowych i z wnętrza pnia. Gama kolorystyczna bursztynu jest zaprezentowana na przykładzie ponad 400 eksponatów. W zbiorach muzeum znajduje się około czterech tysięcy inkluzji w bursztynie. Za najciekawszą część zbiorów inkluzji uznaje się nabyty przez muzeum w 1990 roku fragment kolekcji kleszczy Fritscha z Gołdapi, składający się z 80 okazów w formie mikropreparatów na szkiełkach z opisami identyfikującymi. Kolekcja liczyła pierwotnie ponad 400 okazów i uznawano ją za utraconą w czasie II wojny światowej.
Kolekcje innych żywic kopalnych, bursztynu w szerokim pojęciu, liczą około dwustu okazów, w tym: rumenit, gedanit, cedaryt, bursztyn z Bitterfeldu, żywice kopalne z Rosji, Ukrainy, Białorusi, Armenii, Azerbejdżanu, Dominikany, Japonii, Borneo i innych miejsc.

Wyroby bursztynowe

Zbiory wyrobów bursztynowych minionych stuleci zawierają wyroby z IV-V wieku naszej ery znalezione na terenie obwodu kaliningradzkiego. Dumą kolekcji artystycznych są oryginalne eksponaty z epoki rozkwitu sztuki bursztynowej w XVII wieku, wykonane przez niemieckich i polskich mistrzów, przekazane przez Zbrojownię (Orużejnaja pałata) moskiewskiego Kremla. Są to: składający się z 340 elementów pastorał patriarchy Rosji, dekoracyjne talerze mozaikowe, bursztynowy krucyfiks katolicki o wysokości 37 cm, dwupiętrowa szkatułka i inne. Ponadto w muzeum znajdziemy kilka przedmiotów z XVIII wieku, kolekcję fajek z XIX wieku i wyroby Państwowej Manufaktury Bursztynowej w Königsbergu z lat 1926 - 1945.

Oprócz oryginalnych eksponatów nowożytnych - dzięki współpracy z artystami-konserwatorami z Petersburga, którzy pracowali nad odtworzeniem słynnej Bursztynowej Komnaty - w muzeum powstała w ciągu ostatnich 30 lat, licząca 76 egzemplarzy kolekcja kopii i naukowych rekonstrukcji utraconych arcydzieł bursztynowych. W Muzeum Bursztynu znajdują się także przedmioty wyprodukowane przez Kaliningradzki Kombinat Bursztynowy oraz kolekcja siedmiuset prac autorskich ponad 100 współczesnych artystów z Kaliningradu, Petersburga, Moskwy, Litwy, Łotwy, Niemiec, USA i Japonii. Oprócz biżuterii, która stanowi główną część tych zbiorów, znajdziemy tu także pamiątki, kompozycje rzeźbione, przedmioty użytkowe i do wystroju wnętrz (modele statków, szachy, zegary, lampy, szkatułki, przybory piśmiennicze), dekoracyjne panneau.

*Autorka jest kustoszem działu artystycznego Muzeum Bursztynu w Kaliningradzie
</b>