Aktualności

Choć otwarcie Muzeum Bursztynu w nowej siedzibie w gdańskim Wielkim Młynie planowane jest na 23 lipca br., muzealnicy dbają o podgrzanie atmosfery, prezentując od czasu do czasu nowe eksponaty – najpierw zaprezentowano bursztynowe, gdańskie szachy liczące 330 lat, a obecnie trzy wyjątkowe inkluzje: gekona, ptasznika i chwytówki modliszkowatej.

Najcenniejsze przedmioty z bursztynu powinny znajdować się w Gdańsku – Światowej Stolicy Bursztynu. Z tą myślą do nowego Muzeum Bursztynu trafiły unikatowe eksponaty, którymi nie może się poszczycić żadne muzeum na świecie – podkreślał Waldemar Ossowski, dyrektor Muzeum Gdańska.

Jakie to eksponaty? To druga na świecie inkluzja gekona w bursztynie bałtyckim – świetnie zachowana i prezentująca nowy, nieznany nauce gatunek – oraz największa na świecie, czterocentymetrowa inkluzja pająka ptasznika, jak również inkluzja chwytówki modliszkowatej będąca jedyną znaną na świecie inkluzją tego typu. Okazy zostały zakupione od znanego litewskiego kolekcjonera Jonasa Damzena i sfinansowane w ramach wycenionego na 160 419 PLN projektu „Zakup kolekcji inkluzji zwierzęcych do Muzeum Bursztynu”, który został w 80% dofinansowany przez Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów w programie „Rozbudowa kolekcji muzealnych”.

Gekon gdański

To drugi okaz gekona w bursztynie bałtyckim – pierwszy Jantarogekko balticus znajduje się w zbiorach Niemieckiego Muzeum Bursztynu w Ribnitz-Damgarten, ale nie jest tak dobrze zachowany jak ten gdański. Gekon gdański ma ponad 2 cm długości, kompletny tułów i wszystkie cztery nogi. 

Brakuje mu jedynie końca ogonka, a lewa połowa głowy jest otwarta. Okaz jest postacią dorosłą, kompletną, z dobrze widocznymi cechami morfologicznymi pozwalającymi na wyróżnienie nowego gatunku – wyjaśnił prof. Ryszard Szadziewski, specjalista z Katedry Zoologii Bezkręgowców i Parazytologii.

Zgodnie w wolą Muzeum Gdańska gekona nazwano Gekonem gdańskim.

Chwytówka modliszkowata

Jest to pierwsza dorosła chwytówka znaleziona w bursztynie bałtyckim – dotychczas wykazano jedynie inkluzje nieoznaczonych larw Mantispidae. Okaz postaci dorosłej reprezentuje nieznany dotąd gatunek z eoceńskiego lasu bursztynowego. Ma on dobrze widoczne cechy diagnostyczne pozwalające na opisanie go w przyszłości przez paleoentomologów. 

To niezwykle ciekawy okaz. W bursztynie dostrzeżemy tylko insekta, ale to parazytoid, czyli drapieżnik i pasożyt w jednym. Larwy współczesnych chwytówek są parazytoidami larw w gniazdach błonkówek społecznych, np. pszczół i os. Zjadają również jaja w kokonach pająków – dodaje prof. Szadziewski.

Pająk ptasznik

Pająk ptasznik w bursztynie bałtyckim mierzy ponad 4 centymetry i jest obecnie największą inkluzją tego typu na świecie.

W wypadku tej inkluzji mamy do czynienia z wylinką, czyli zewnętrzną powłoką chitynowego pancerza, ale wszystkie cechy diagnostyczne potrzebne do naukowego opisania taksonu są dobrze widoczne. Pająk ten należy do grupy tzw. pająków niższych Megalomorphae, zwanych także ptasznikami. To pająki prymitywne, a więc takie, których budowa nie zmieniła się przez miliony lat. Na ziemi są od ok. 350 mln lat i obecnie znamy 900 gatunków osiągających rozmiary od 3 do 40 cm – poinformował prof. Szadziewski.

Nowe inkluzje na Światowy Dzień Bursztynu

Inkluzje zostały zaprezentowane 28 czerwca – a więc w dniu ustanowionym przez prezydenta Pawła Adamowicza Światowym Dniem Bursztynu. Data ta jest symboliczna – w 2006 r. właśnie 28 czerwca podpisano w Gdańsku akt powołujący Światową Radę Bursztynu będącą organem o charakterze doradczo-opiniodawczym w zakresie kreowania spójnej koncepcji promocji bursztynu, w tym realizacji programu „Gdańsk – Światową Stolicą Bursztynu” oraz rozwoju bursztynnictwa. Światowa Rada Bursztynu nadała 44. rocznicy pożycia małżeńskiego w Gdańsku miano „Bursztynowych Godów”. Dlaczego właśnie 44? To też symboliczna cyfra – bursztyn ma minimum 44 miliony lat!

Inkluzje gekona, ptasznika i chwytówki modliszkowatej będzie można oglądać na wystawie stałej w nowej siedzibie Muzeum Bursztynu w Wielkim Młynie od 24 lipca 2021 r.

• Chwytówka modliszkowata, owad z rodziny Mantispidae (gromada Insecta - owady, rząd Neuroptera – siatkoskrzydłe, rodzina Mantispidae – chwytówki modliszkowate). Wymiary bryłki bursztynu: 39 x 50 x 22 mm; waga: 31,2 g. Fot. Michał Szczerek, Muzeum Gdańska Chwytówka modliszkowata, owad z rodziny Mantispidae (gromada Insecta - owady, rząd Neuroptera – siatkoskrzydłe, rodzina Mantispidae – chwytówki modliszkowate). Wymiary bryłki bursztynu: 39 x 50 x 22 mm; waga: 31,2 g. Fot. Michał Szczerek, Muzeum Gdańska
• Chwytówka modliszkowata. Fot. Michał Szczerek, Muzeum Gdańska Chwytówka modliszkowata. Fot. Michał Szczerek, Muzeum Gdańska
• Gekon, jaszczurka z rodziny Gekkonidae (podtyp Vertebrata – kręgowce, gromada Reptilia – gady, rząd Squamata – łuskonośne, rodzina Gekkonidae – gekony). Wymiary bryłki bursztynu: 20 x 29 x 10 mm; waga: 3,2 g. Fot. Michał Szczerek, Muzeum Gdańska Gekon, jaszczurka z rodziny Gekkonidae (podtyp Vertebrata – kręgowce, gromada Reptilia – gady, rząd Squamata – łuskonośne, rodzina Gekkonidae – gekony). Wymiary bryłki bursztynu: 20 x 29 x 10 mm; waga: 3,2 g. Fot. Michał Szczerek, Muzeum Gdańska
• Gekon gdański. Fot. Michał Szczerek, Muzeum Gdańska Gekon gdański. Fot. Michał Szczerek, Muzeum Gdańska
• Gekon gdański. Fot. Michał Szczerek, Muzeum Gdańska Gekon gdański. Fot. Michał Szczerek, Muzeum Gdańska
• Pająk z grupy Mygalomorphae (gromada Arachnida – pajęczaki, rząd Aranaeae – pająki, podrząd Opistothelae, infrarząd Mygalomorphae – ptaszniki). Wymiary bryłki bursztynu 44 x 48 x 18 mm, waga: 20 g.Fot. Michał Szczerek, Muzeum Gdańska Pająk z grupy Mygalomorphae (gromada Arachnida – pajęczaki, rząd Aranaeae – pająki, podrząd Opistothelae, infrarząd Mygalomorphae – ptaszniki). Wymiary bryłki bursztynu 44 x 48 x 18 mm, waga: 20 g.Fot. Michał Szczerek, Muzeum Gdańska
• Ptasznik - inkluzja w bursztynie bałtyckim. Fot. Michał Szczerek, Muzeum Gdańska Ptasznik - inkluzja w bursztynie bałtyckim. Fot. Michał Szczerek, Muzeum Gdańska
• Ptasznik - inkluzja w bursztynie bałtyckim. Fot. Michał Szczerek, Muzeum Gdańska Ptasznik - inkluzja w bursztynie bałtyckim. Fot. Michał Szczerek, Muzeum Gdańska
• Ptasznik - inkluzja w bursztynie bałtyckim. Fot. Michał Szczerek, Muzeum Gdańska Ptasznik - inkluzja w bursztynie bałtyckim. Fot. Michał Szczerek, Muzeum Gdańska
•