Inkluzja, Natural Mistic, Talizman – to tematy, z jakimi zmagali się uczestnicy konkursu wzorniczego Amberif Design Award w ostatnich latach. Kto i jak zinterpretuje temat POP – AMBER dowiemy się 14 lutego 2009. Tymczasem prezentujemy Państwu wprowadzenie do tematu autorstwa kuratora konkursu dr. hab. Sławomira Fijałkowskiego. Zachęcamy do wzięcia udziału w tym najbardziej konceptualnym wyzwaniu dotyczącym bursztynu.
POP – AMBER
„Trudno jest być dzisiaj awangardowym. Ludzie wszystko już zużyli”
Vivienne Westwood – brytyjska projektantka mody
Dawno, dawno temu, kiedy nie wszystko jeszcze było produkowane w Chinach, a Andy Warhol dopiero wyznaczał kierunek ewolucji, której efekty z takim powodzeniem dyskontuje dzisiaj Damien Hirst, określenie „POP” nie kojarzyło się wyłącznie z płytką i bezmyślną komercją. Obecna, transglobalna „pop-kultura” skutecznie lansowana przez hollywoodzki przemysł rozrywkowy oceniana bywa już tylko pejoratywnie lub – w najlepszym razie – pobłażliwie. Konsekwencją powszechnej unifikacji wzorców kulturowych – do której zdążyliśmy się już przyzwyczaić, a nawet przestaliśmy ją zauważać – jest nie tylko homogenizacja zachowań i obyczajów, ale także standaryzacja kanonów estetycznych. „Sformatowaniu” podlegają również nawyki konsumenckie, a wciąż udoskonalane techniki manipulacji (np. neuromarketing) tworzone są po to, aby coraz precyzyjniej móc określić docelowy „target” i skłaniać nas do kupowania coraz to nowych obiektów złudzenia. Temu samemu celowi podporządkowana jest także efemeryczność rozwiązań stylistycznych, „przeżuwanych” wciąż na nowo, zgodnie z samonapędzającym się mechanizmem restyling’u, jakim kieruje się moda.
Także dzisiejsza biżuteria coraz częściej jest „konfekcjonowana” w oparciu o losowo dobrane reinterpretacje symboli, wizerunków, emotikonów i znaków bezkarnie miksowanych w najdziwniejsze zestawienia, których znaczeniowa powierzchowność na nikim nie robi już wrażenia. W narzucanej nam konwencji symbolika o treści religijnej, etnicznej, mitologicznej „wczytywana” jest w estetykę zaczerpniętą wprost z gier komputerowych, sms-owych hieroglifów oraz zinfantylizowaną grafikę „Emo” lub „Kawaii”. Mechanizm szybkiej dezaktualizacji wszelkich wizerunków jest podporządkowywany logice sezonowości, a łatwość, z jaką niektóre pomysły znajdują kolejnych naśladowców i kolejne, coraz tańsze imitacje, powodują, że dzisiejsze wzornictwo to coraz częściej obszar działania raczej trendhunterów niż designerów. Dotychczasową reakcją indywidualnych twórców i artystów było demonstracyjne dystansowanie się od wszystkiego, co w powszechnym odbiorze mogłoby być ometkowane jako POP. Zazwyczaj tego rodzaju postawa uzasadniana bywa koniecznością zachowania elitarnego charakteru dzieła sztuki. Niestety, konsekwencja tak bezkompromisowo zdefiniowanej – i tym samym mocno wątpliwej – „elitarności” sprowadza się do tego, że aktywność twórcza nie uwzględnia potrzeby konfrontacji z odbiorcą, stając się wyłącznie terapią dla samego twórcy. Strategia dobrowolnej alienacji najczęściej okazuje się trwale przeciwskuteczna wobec tak wszechogarniającego zjawiska, tym bardziej, że nawet najbardziej radykalnie manifestowany bunt szybko bywa neutralizowany i opakowywany jako nowy, modny trend o krótkiej przydatności do spożycia.
Tematyka tegorocznego konkursu stara się sprowokować artystów i projektantów do krytycznej refleksji nad przyczynami i konsekwencjami trendu umownie określanego jako POP. Bursztyn jest, jak mało które tworzywo, obciążone wielowiekową tradycją rzemiosła. Tym bardziej zatem potrzebuje autorskiej interpretacji, odnoszącej się do tego co tu i teraz. POP – AMBER – po raz pierwszy tak jednoznacznie oczekujemy rozwiązań odwołujących się do aktualnych tendencji stylistycznych – w sposób krytyczny, analityczny lub afirmatywny.
Sławomir Fijałkowski
Informacje na temat wcześniejszych edycji konkursu:
Amberif Design Award
Regulamin konkursu Amberif Design Award 2009 już niebawem na amber.com.pl
Zdjęcie: Amberif Design Award 2008 - Nagroda Główna dla Ewy Wędzikowskiej i Sebastiana Konicza. Fot. organizator