…przynajmniej tak nam się wydaje w Gdańsku – miejscu, które na całym świecie jednoznacznie kojarzone jest ze skamieniałą żywicą drzew iglastych sprzed 40 mln lat.  To, co dla Gdańszczan jest tak oczywiste, nie dla wszystkich jest wiedzą powszechną, dlatego wciąż warto promować ten niezwykły materiał – nie tylko wśród użytkowników, ale także wśród samych twórców autorskiej biżuterii.

Taki też był jeden z podstawowych celów wystawy „Skamieniałe łzy”, której dokumentacją jest niniejszy katalog. Mam nadzieję, że żaden z artystów, którzy przyjęli zaproszenie do wzięcia udziału w projekcie ani przez moment nie poczuł się obiektem marketingowej manipulacji, gdyż zakładany przez nas aspekt „wizerunkowy” nigdy nie miał charakteru komercyjnego. Od samego początku idea wystawy odwoływała się do potrzeby artystycznej interpretacji naturalnych cech bałtyckiego bursztynu, ale także do jego bogatej, historycznej symboliki, wyrażonej również w samym tytule wystawy, zaczerpniętym ze starożytnego mitu o Faetonie. Liczyliśmy, że nikt lepiej niż artyści nie ujawni tego, co nie zawsze jest uświadamianym punktem odniesienia dla odpowiedzi na najprostsze, ale i najtrudniejsze pytania: o istotę pojęcia wartości (i to wcale nie w jego ekonomicznym sensie).

Udało się to znakomicie i jako współpomysłodawca przedsięwzięcia mam osobistą satysfakcję, że wystawa mogła stać się pretekstem do odkrycia awangardowej natury „złota Północy” i przyczynić do powstania unikatowej kolekcji obiektów współczesnej sztuki bursztynniczej. Do powodzenia całego przedsięwzięcia przyczyniło się wiele osób związanych z Międzynarodowym Stowarzyszeniem Bursztynników, stawiających sobie za cel promocję naukowych oraz artystycznych aktywności, których celem jest pogłębianie wiedzy o bursztynie. Wystawa, na którą składa się unikatowa biżuteria dziewiętnastu współczesnych artystów, poza swoją premierą w Muzeum Villa de Bondt w belgijskiej Gandawie oraz w Muzeum Bursztynu w Gdańsku, będzie prezentowana w kolejnych miejscach wokół Morza Bałtyckiego – w Niemczech, Danii, Litwie, a także wzdłuż starożytnego bursztynowego szlaku w Austrii i Włoszech. Historia europejskiej kultury materialnej wyznaczana była przez wiele tradycji wytwórczych i kanonów stylistycznych, ale także poprzez sygnifikanty miejsca – specyficzne dla określonego obszaru materiały i tworzywa niespotykane w innych częściach świata. Takim właśnie materiałem był niegdyś i staje się ponownie bałtycki bursztyn. 

Liczymy, że ów dyskretny podtekst edukacyjny spotka się z życzliwym zrozumieniem dzisiejszych odbiorców i stanie się dla nich źródłem nowych inspiracji w odkrywaniu elementów europejskiej tożsamości, sięgających antycznych mitologii oraz wcale niemitologicznych odkryć – archeologicznych, paleontologicznych, ale także artystycznych.


Sławomir Fijałkowski

Dziekan Wydziału Architektury i Wzornictwa
Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku

Ze wstępu do katalogu wystawy „Skamieniałe łzy”