Aktualności

• Title Title
• Title Title
• Title Title
• Title Title
•  

Kolekcja „Bursztynowe skarby XVI – XVIII w. Nowa kolekcja Muzeum Bursztynu" będzie prezentowana w Muzeum Bursztynu, Oddziale Muzeum Historycznego Miasta Gdańska w dniach 20 listopada 2008 r. – 31 marca 2009 r.

Bogate tradycje bursztynnicze

Legendę Gdańska od wieków tworzą wybitne dzieła rzemiosł artystycznych. W okresie nowożytnym meblarstwo, złotnictwo oraz bursztynnictwo sławiły nasze miasto w świecie. Gdańsk – miasto handlowe, kosmopolityczne i wielonarodowościowe – skupiało najwybitniejszych twórców. Ich prace pełne przepychu, elegancji i bogactwa doskonale nadawały się na dyplomatyczne podarunki dla papieży, carów, sułtanów i kalifów oraz władców państw europejskich.
W gdańskich pracowniach tworzono liczne dzieła z bursztynu na zamówienie bogatych mieszczan, szlachty, magnatów, duchowieństwa oraz królów polskich. Bursztynowe dzieła godne najznamienitszych kolekcji stały się prawdziwą wizytówką miasta. Docierały do odległych krajów na dwory książęce i królewskie. Do dzisiaj w światowych kolekcjach muzealnych oraz zbiorach prywatnych odnaleźć można prace gdańskich mistrzów.

Przed wojną w zbiorach Muzeum Miejskiego i Rzemiosł Artystycznych w Gdańsku (Stadt- und Kunstgewerbemuseum) znajdowało się 36 dzieł dawnej sztuki bursztynniczej z różnych okresów historycznych. W wyniku działań wojennych bursztynowe zbiory muzealne zostały utracone. Muzeum Bursztynu w Gdańsku stara się na nowo, od podstaw stworzyć kolekcję dokumentującą nasze rozproszone dziedzictwo kulturowe. Główny nacisk kładziony jest na zabytki pochodzące ze szczególnie ważnego okresu dla historii Gdańska – czasów największego rozkwitu gospodarczego i kulturalnego naszego miasta.

Kolekcja Georga Laue

W 2006 r. roku pojawiła się oferta Georga Laue, antykwariusza z Monachium. Niezwykle rzadko zdarza się, żeby tak wysokiej klasy zbiór trafił do sprzedaży. Kolekcja gromadzona była od lat międzywojennych XX w. przez ojca i dziadka Georga Laue. W tym czasie stała się jedną z największych prywatnych kolekcji dawnej sztuki bursztynniczej w Europie. Wyrazem uznania dla ich zbioru było wypożyczenie części kolekcji na prestiżową wystawę bursztynu „Bernstein für Thron und Altar” prezentowaną od 5 października 2005 r. do 29 stycznia 2006 r. w Muzeum Historii Sztuki w Wiedniu (Kunsthistorisches Museum) i powierzenie Georgowi Laue funkcji kuratora gościnnego. Pojawienie się na rynku antykwarycznym tak unikatowych obiektów stanowiło niepowtarzalną okazję. Przedmioty te idealnie wpisują się w program merytoryczny Muzeum Bursztynu. Wszystkie eksponaty są najwyższej klasy, posiadają charakterystyczne dla gdańskich wyrobów cechy, takie jak: wspaniała harmonia rzadkich odmian bursztynu, łączenie z reliefami z kości słoniowej, zastosowanie wykwintnych, zapomnianych dzisiaj technik dekoracyjnych. Reprezentują różne przykłady wyrobów bursztynowych – od sztuki sakralnej, poprzez użytkową, do wyrafinowanych prezentów dyplomatycznych, tym samym pokazując możliwości gdańskich mistrzów.

Kolekcja sztuki dawnej w Muzeum Bursztynu

Na wystawie prezentowanych jest kilkanaście obiektów już pozyskanych do zbiorów Muzeum Bursztynu oraz zabytki wypożyczone z kolekcji Kunstkammer Georga Laue, które muzeum planuje zakupić w przyszłym roku. Środki na zakup obiektów pochodzą z dotacji Miasta Gdańsk, projekt jest dofinansowany przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W ciągu trzech lat stworzono imponującą kolekcję sztuki dawnej, liczącą 13 unikatowych obiektów.

Bursztyn jest materiałem niezwykle kruchym i nietrwałym, pod wpływem światła i temperatury ulega zwietrzeniu, zabytków sztuki dawnej z tego materiału zachowało się niewiele i dlatego osiągają bardzo wysokie ceny. Najcenniejszym i najdroższym obiektem w kolekcji jest kabinet bursztynowy sygnowany "Danzig/28. Julius/Ao 1724/ Johan George-/ Zernebach“. Zachowało się zaledwie kilka bursztynowych dzieł, na których mistrzowie zostawili swoje nazwiska. W rzemiośle bursztynowym bardzo rzadko sygnowano wyroby. Kabinet reprezentuje grupę ekskluzywnych prezentów przekazywanych między dworami królewskimi i książęcymi. Analogiczne kabinety znajdują się w Victoria & Albert Museum w Londynie i Kunstgewerbemuseum w Berlinie. Zakup kabinetu zainicjował nowe badania naukowe w historii sztuki bursztynnictwa w Gdańsku. Szczegółowa sygnatura nieznanego wcześniej mistrza umożliwiła odnalezienie kolejnego bursztynnika w archiwach i wzmogła zainteresowanie tym tematem wśród badaczy. Nie bez znaczenia jest fakt, że wszystkie obiekty zakupione z kolekcji Georga Laue mają gdańskie pochodzenie. Wprawdzie tylko (aż!) jeden obiekt jest sygnowany, ale wszystkie posiadają cechy stylistyczne charakterystyczne dla ukształtowanego w XVII w. stylu gdańskiego. W opiniach ekspertów gdańska proweniencja jest bezsporna. Wyroby gdańskich mistrzów znajdują się w kolekcjach najznakomitszych światowych muzeów. Dzięki zakupowi kolekcji znajdują się również w Gdańsku, w polskich zbiorach.

Nowe eksponaty

Najdroższym nowym eksponatem jest gra we flirt. Na wartość zabytku z pewnością ma wpływ jego rozmiar oraz ilość elementów tworzących grę. W najważniejszych muzealnych kolekcjach na świecie: Ermitaż, Carskie Sioło (Petersburg), Grünes Gewölbe (Drezno) znajdują się bardzo podobne eksponaty. Z bursztynu często wykonywano różnorodne, często już zapomniane gry towarzyskie, które w owym czasie cieszyły się dużą popularnością, a wyroby tego rodzaju były typowe dla gdańskich warsztatów. W przedwojennej kolekcji Muzeum Miejskiego i Rzemiosł Artystycznych w Gdańsku również znajdowała się podobna gra we flirt.

Najcenniejszym, nieprezentowanym dotychczas wyrobem jest medalion z płaskorzeźbioną sceną Pokłonu Pasterzy przypisywany Christophowi Maucherowi, słynnemu gdańskiemu bursztynnikowi, partaczowi (nazwano tak wszystkich artystów nie zrzeszonych w cechach). Zazwyczaj atrybucji dokonuje się na podstawie analiz i porównań z innymi dziełami, tak też jest i w tym przypadku. Z materiałów archiwalnych wiemy, że u tego artysty bursztynowe przedmioty były zamawiane również przez członków Rady Miejskiej i przeznaczano je na prezenty dyplomatyczne. Obiekt wyróżnia się dynamiczną kompozycją, wirtuozerią wykonania najdrobniejszych szczegółów i bardzo dobrym stanem zachowania.

Miasto utraciło na zawsze bezcenne bursztynowe kolekcje przyrodnicze i artystyczne. Nowa kolekcja tworzona w Muzeum Bursztynu, nawiązuje do najlepszych tradycji. Dzięki sponsorom: Fundacji L. Kronenberga, Deutsche Banku i BRE Banku udało się pozyskać do zbiorów przyrodniczych niezwykle rzadkie inkluzje w bursztynie. Celem kierownictwa muzeum jest odbudowanie, chociaż w małym stopniu, kolekcji sztuki dawnej. Pozyskując kolekcję o ogromnej wartości artystycznej, Muzeum Bursztynu w znaczący sposób powiększyło narodowe dziedzictwo kulturowe.

Edukacyjna i popularyzatorska rola zabytkowego zbioru bursztynu jest w Gdańsku nie do przecenienia. Dzięki różnorodności przedmiotów jest on reprezentatywny i w znakomity sposób ilustruje mistrzostwo dawnych twórców. Pokazuje wirtuozerię wykonania i wielką wrażliwość w doborze rzadkich odmian. Takimi przykładami współcześni artyści mogą się twórczo inspirować i czerpać pomysły. Kolekcja dawnej sztuki stanowi najcenniejszą część zbiorów Muzeum Bursztynu. Obecnie jedynie Muzeum Bursztynu, Oddział Muzeum Historycznego Miasta Gdańska posiada kolekcję obiektów związanych ze złotym okresem bursztynnictwa w Gdańsku przypadającym na XVI – XVIII w. W innych gdańskich zbiorach muzealnych nie ma żadnych obiektów z tego okresu.

Polecamy następujące artykuły związane z tym tematem:
Zasady działalności cechów bursztynniczych w miastach nadbałtyckich
Bursztyn w sztuce w XVI – XVIII wieku


Materiały Muzeum Bursztynu