Dyrekcja Muzeum Ziemi PAN opatrzyła publikację wspaniałą dedykacją, którą warto przytoczyć w całości: „ Z okazji 60-lecia Muzeum Ziemi (1948- 2008) kolejny tom „Prac Muzeum Ziemi PAN poświęcony badaniom nad bursztynem dedykujemy Pani Profesor Barbarze Kosmowskiej-Ceranowicz, wybitnej badaczce bursztynu oraz niestrudzonej inspiratorce interdyscyplinarnych opracowań żywic kopalnych, kierującej Działem Bursztynu w latach 1974-2007 oraz twórcom kolekcji i darczyńcom wzbogacającym zbiory bursztynu, a także wszystkim pracownikom i współpracownikom Działu Bursztynu od pierwszych chwil jego powstania w roku 1951”.
Szczególne miejsce problematyki bursztynu
W przedmowie dr Krzysztof J. Jakubowski, dyrektor Muzeum Ziemi PAN i redaktor naczelny serii, zwrócił uwagę na szczególne miejsce problematyki bursztynu w programie działalności warszawskiego Muzeum Ziemi, która stała się swego rodzaju znakiem rozpoznawczym tej placówki zarówno w skali krajowej, jak i międzynarodowej. W przedmowie znajdziemy także krótką historię gromadzenia kolekcji bursztynu w muzeum i osób, które je tworzyły, począwszy od 1951 roku. Kolekcja powstała z inicjatywy wybitnego etnografa doc. Adama Chętnika (1885-1967), powiększanie zbiorów stopniowo kontynuowała doc. Zofia Zalewska (1903-1987), która kierowała Działem Bursztynu w latach 1958-1974 oraz prof. Barbara Kosmowska-Ceranowicz, która rozwinęła także szeroko zakrojony program interdyscyplinarnych prac badawczych specjalistów z kraju i zagranicy. 11 prac z zakresu badań nad bursztynem
W omawianej publikacji znajdziemy 11 artykułów na tematy związane z bursztynem. Na szczególną uwagę zasługuje tekst prof. Barbary Kosmowskiej-Ceranowicz, która przybliża fascynującą historię spotkań badaczy bursztynu w warszawskim Muzeum Ziemi w latach 1951-2007. Do artykułu załączono aneks autorstwa Katarzyny Kwiatkowskiej i Alicji Pielińskiej zatytułowany „ Spotkania badaczy bursztynu organizowane lub współorganizowane przez Dział Bursztynu Muzeum Ziemi PAN w Warszawie”, który stanowi swoisty przegląd zainteresowań polskich i zagranicznych naukowców dotyczący bursztynu w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat.
Bursztyn w dolinie dolnej Warty
Bardzo interesujący jest krótki artykuł pt. „Bursztyn w dolinie dolnej Warty” autorstwa Tadeusza Kusiaka, leśnika, który od lat współpracuje z Muzeum Ziemi, przekazując do zbiorów okazy żywic współczesnych i bursztynu oraz cenne odbitki trudno dostępnych artykułów i prac na temat bursztynu. Autor omawia liczne znaleziska, które potwierdzają występowanie bursztynu w dolinie dolnej Warty. Do dziś na tych terenach natrafia się na niewielkie ilości bursztynu podczas prac ziemnych.
„Klebsowy zbiór”
Godnym polecenia jest także artykuł Edwina Kaiserlinga i Elke Kaiserling, który przybliża sylwetkę, działalność i spuściznę Richarda Klebsa (1850-1911), jednego z pionierów badań bursztynu, który żył w Prusach wschodnich i pracował m.in. dla firmy Stantien i Becker oraz na prośbę cara Mikołaja II sprawował w Carskim Siole opiekę nad renowacją Bursztynowej Komnaty. Autorzy tekstu ustalili, że często w przedpokoju domu Richarda Klebsa czekali poławiacze i zbieracze bursztynu z workami pełnymi bursztynu. Pionier badań bursztynu wybierał z nich interesujące okazy z punktu widzenia nauki. Po jego śmierci w 1927 roku państwo pruskie zakupiło należący do niego zbiór 27 tysięcy okazów inkluzji.
„Chroniczne bursztynowe płuco”
Osoby pracujące na co dzień w firmach bursztynniczych i mające stały kontakt z pyłem bursztynowym, powinna zainteresować zbiorowa praca niemieckich uczonych, pt. „Komórkowa i tkankowa reakcja na bursztyn w kulturach komórek ludzkich i płucach szczura” (Edwin Kaiserling, Kathrin Kaiserling, Klaus-Michael Muller, Robert Weissert i Christoph Berthold). Niestety wyniki badania tkanki płuc sześciu dorosłych szczurów poddanych inhalacji czystego lub przemysłowego pyłu bursztynowego zawierającego pastę polerską nie nastrajają zbyt optymistycznie.
Prace Muzeum Ziemi, Numer 49, Prace z zakresu badań nad bursztynem, Warszawa 2008, 142 strony. Redaktor naukowy numeru 49: prof. Barbara Kosmowska-Ceranowicz, opracowanie redakcyjne: Alicja Pielińska i Joanna Popiołek.
Wydanie publikacji dofinansowane przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
Prace Muzeum Ziemi nr 49 to już szósty tom poświęcony problematyce bursztynu. Miłośnikom „złota Północy” polecamy inne „bursztynowe tomy”: nr 37 (1985), nr 41 (1990), nr 44 (1996), nr 46 (2001) oraz nr 47 (2004).